ABD lideri Donald Trump, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan devlet başkanlarını Beyaz Saray’da konuk ederken, C5+1 formatındaki zirve, ABD’nin bölgeye olan ilgisinin arttığının bir işareti olarak kabul ediliyor. Trump, Beyaz Saray’da düzenlediği akşam yemeğine Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Devlet Başkanı Sadır Caparov, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev konuk oldu. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın devam ettiği bir dönemde, Rusya ve Çin’in Orta Asya’daki büyük kaynaklar konusunda aktif bir politika izlediği göz önüne alındığında, Trump’ın bölge liderleriyle bir araya gelmesi dikkat çekti.
Trump, 2023’te gerçekleşen ilk zirveden sonra ikinci kez ABD-Orta Asya Zirvesi’ne ev sahipliği yapmaktadır ve yemekte yaptığı konuşmada, eski başkan Joe Biden’ın Orta Asya’yı çok ihmal ettiğini iddia ederek, kendisinin bu bölgeye gereken önemi verdiğini belirtti. Kazakistan’ın Abraham Antlaşmaları’na resmen katılacağını kabul ettiğini ve imza töreninin yakın zamanda gerçekleşeceğini belirten Trump, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’e minnettarlığını iletti. Trump, Kazakistan’ı ziyaret edebileceğini ve bu ülke ile 17 milyar dolarlık enerji ve nadir elementler anlaşması yaptıklarını da belirtti. ABD Başkanı, bölgenin sadece petrol ve doğal gaz değil aynı zamanda nadir elementler açısından da oldukça zengin olduğunu vurgulayarak, “Bu ülkeler eski İpek Yolu’nun üstünde yer alıyordu, doğu ile batı arasında köprü görevi görüyordu. Tarihi oldukça muhteşem ve görkemli. Günümüzde de Avrasya’nın merkezinde bulunmaları onlara büyük bir önem ve potansiyel kazandırıyor.” şeklinde konuştu. Trump, “Amerika’nın bu ülkelerle işbirliğini daha da güçlendirmeye kararlıyım.” dedi ve bu ülkelerle karşılıklı yatırımları artırma sözü verdi. Trump, ABD ve Kazakistan arasındaki ender elementler anlaşmasına da atıfta bulunarak, diğer C5 ülkeleriyle de benzer anlaşmalar yapacaklarının sinyalini verdi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, sonra söz alarak ABD Başkanı Trump’a liderlik gösterisi ve barışa katkıları için teşekkür etti. Tokayev, “Sevgili Başkan, Beyaz Saray’da bu önemli buluşmayı organize ettiğiniz için içtenlikle teşekkür etmek istiyorum. Sizin kararlı liderliğinizle, bu zirve ABD ile Orta Asya arasında yeni bir etkileşim döneminin başlangıcını işaret etmektedir.” ifadelerini kullandı. Özbekistan Devlet Başkanı Mirzizoyev, Trump’ın C5+1 toplantısını Beyaz Saray’a taşımasıyla önemini vurguladığını ve bundan mutlu olduklarını ifade etti. Mirzizoyev, “Sevgili Trump, C5+1 sürecinin tekrar başlatılmasına yaptığınız bireysel katkıdan çok memnuniyet duyuyoruz. Daha önce hiçbir Amerika Birleşik Devletleri başkanı Orta Asya’ya sizin gösterdiğiniz ilgiyi göstermemişti.” sözlerini dile getirdi. Özbekistan Cumhurbaşkanı, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sadece Trump’ın durdurabileceğine inanıyor ve bu yöndeki adımlarını desteklediklerini vurguladı. Tacikistan Devlet Başkanı Rahman, ABD ile Orta Asya arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yönelik düzenlenen zirveden duyduğu memnuniyeti konuşmasında ifade etti. Rahman, bahsi geçen ülkelerin zengin kaynaklara sahip olduğunu ve bu konuda hem ABD hem de Avrupa ülkeleriyle işbirliği yapmaya hazır olduklarını belirtti. Kırgızistan’ın lideri Caparov, ABD ile C5 ülkeleri arasındaki işbirliğinin pek çok alanda artırılabileceğini belirtti ve bu zirvenin önemli bir dönüm noktası olduğunu vurguladı. Caparov, özellikle ekonomik, ticari ve nadir elementler alanında önemli işbirliği fırsatları olduğunu vurgulayarak, ABD ile bu konularda yeni işbirlikler için hazır olduklarını belirtti.
2015 yılında ABD ile Orta Asya ülkeleri arasında dışişleri bakanları düzeyinde oluşturulan C5+1 formatındaki forum, 20 Eylül 2023 tarihinde devlet başkanları düzeyine yükseltilmişti. Joe Biden’ın yönetiminde gerçekleşen ilk ABD-Orta Asya Zirvesi’ne Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan devlet başkanları New York’ta toplandı. Bu sene, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin lideri Şi Cinping, Orta Asya liderleriyle toplantılar düzenlemek üzere bölgeyi ziyaret ettiler. ABD ve Çin arasındaki yarışma, nadir toprak elementleri konusunda hız kazanırken, her iki ülkenin de Orta Asya ülkeleri ile yakın ilişkilere girmeye çalıştıkları belirtiliyor. Kazakistan, ender toprak elementleri stoklarıyla beraber dünyanın en büyük uranyum üreticisi konumunda yer alıyor. Özbekistan büyük altın rezervlerine sahipken Türkmenistan ise pek çok doğalgaz üretim alanına sahip durumda.
Donald Trump, Kazakistan’ın Abraham Anlaşmaları’na resmi olarak katılmayı kabul etti ve imza töreninin yakında gerçekleştirileceğini duyurdu.
Trump, Beyaz Saray’da düzenlenen akşam yemeğine Kazakistan’ın Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan’ın Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan’ın Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan’ın Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’i davet etti. 2023’ten sonra gerçekleşen ABD-Orta Asya Zirvesi’nde devlet başkanlarına hitap eden Trump, Abraham Anlaşmaları’nın Orta Doğu ve diğer bölgeler için büyük önem taşıdığını ifade etti. Trump, “Kazakistan’ın anlaşmayı kabul ettiğini duyurmak beni çok mutlu etti. Bu gerçekten önemli bir haber. Yaklaşık çeyrek saat önce, güçlü bir lideri olan büyük bir ülke resmi olarak Abraham Anlaşmaları’na katıldı. Bu gerçekten büyük bir onur. Sizinle bir arada olmak gerçekten gurur verici.” dedi. Trump, konu hakkında sosyal medya hesabından da açıklamalarda bulundu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile de telefon görüşmesi yaptığını ve Kazakistan’ın Abraham Anlaşmaları’na katılması için resmi imza töreninin yakın zamanda gerçekleştirileceğini belirtti.
