Yüksek riskli ayakkabı, oyuncak ve saraciye ürünleri, posta veya hızlı kargo ile ülkeye getirilirken “basitleştirilmiş gümrük beyannamesi” kapsamında getirilmesi yasaklanmıştır. Yeni düzenleme gereği, bu ürünleri sipariş eden tüketiciler, “normal usulde beyan”, “gümrüğe iade” veya “terk etme” haklarından birini seçebilecekler. İlgili kurumlar, bazı online alışveriş platformlarında satılan ürün gruplarına yönelik denetim ve laboratuvar analizleri gerçekleştirdi. Bu kontrollerin sonucunda, 20 Ekim tarihinde yayımlanan genelge ile, yüksek risk taşıdığı belirlenen ayakkabı, oyuncak ve saraciye ürünlerinin, posta veya hızlı kargo ile basitleştirilmiş gümrük beyannamesi kapsamında ülkeye girişine kısıtlama getirildi. Düzenlemenin, insan ve kamu sağlığını korumak ve tüketicilerin güvenli ürünlere erişimini sağlamak amacıyla uygulandığı belirtildi. Ek olarak, her ürünün kendi teknik düzenlemelere uygun şekilde üretilmesi, belgelendirilmesi ve gerekli uygunluk işaretini taşıması gerektiği vurgulandı.
Yasaklanan ürünler, potansiyel tehlike oluşturan fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip, teknik düzenlemelere uymayan ürünlerden oluşmaktadır. Özellikle söz konusu üç ürün grubunda ciddi düzeyde uygun olmayanlık tespit edilmiştir. Yapılan testlerde, yutulma riski taşıyan küçük parçalar içeren, keskin kenarlı veya düşük dayanıklılığa sahip oyuncaklar bulunmuştur. Elektrikli oyuncaklarda pil yuvası kapaklarının güvenli olmadığı ve bazı ürünlerde vidaların eksik olduğu belirlendi. Bu durum, gözle görünmese de önemli güvenlik açıklarına neden olabilir.
Ayakkabılar incelendiğinde çarpıcı sonuçlara varıldı. Özellikle bazı bayan terliklerinde kurşun oranının yasal sınırın 50 katına kadar çıktığı tespit edildi. Çanta, cüzdan ve benzeri deri ürünlerinde ise yüzde 75 oranında uygunsuzluk belirlendi. Kimyasal analizlerde bu ürünlerdeki kurşun ve kadmiyum seviyelerinin limitleri aştığı görüldü. Bu bulguların sonrasında, tüketici sağlığını korumak ve kurallara uyan firmaların haksız rekabete maruz kalmalarını engellemek amacıyla söz konusu ürünlere karşı önlemler hayata geçirildi.
Genelge yayımlandıktan önce yükleme yapılan veya Türkiye gümrük bölgesine girmiş olan eşyalar, basitleştirilmiş gümrük beyannamesi kapsamında bildirilebilir. Fakat yükleme sonrasında gönderilenler veya bu tarihten sonra ülkeye giren eşyalar, alıcının isteğiyle “normal prosedürde (detaylı) beyan” edilerek serbest dolaşıma sokulabilir. Tüketiciler, e-ticaret platformu ya da satıcı ile iletişime geçerek ürün iadesini talep edebilir ve ürünü geri gönderme ya da gümrüğe teslim etme işlemine başlayabilir. Gümrük Kanunu’nda belirtilen süre içinde serbest dolaşıma sokulmayan eşyalar gümrüğe teslim edilmiş kabul edilecek ve tasfiye süreci başlatılacaktır. Genelge öncesinde ülkeye girişi kısıtlanan ürünleri sipariş eden tüketicilere herhangi bir cezai yaptırım uygulanmayacak. Düzenleme çerçevesinde e-ticaret siteleri “aracı hizmet sağlayıcı” olarak kabul ediliyor. Bu sebeple, sitelerin satışa sundukları ürünlerle ilgili güvenlik bilgilerini sistemlerinde bulundurmaları, ilan sayfalarını gerekli bilgilerle düzenlemeleri ve yetkili kurumlarla iş birliği içinde olmaları gerekmektedir. Eğer uygunsuzluk belirlenirse, platformlar ilgili içeriği 24 saat içinde kaldırmak zorundadır. Bu sorumluluklara uyulmazsa, idari yaptırımlar uygulanacaktır.
